Misja Wysokich Komisarzy Kościelnych na Górnym Śląsku podczas powstań śląskich i plebiscytu

Najnowsza publikacja ks. Damiana Bednarskiego ukazuje skalę i charakter zaangażowania Stolicy Apostolskiej w trakcie przygotowania do plebiscytu górnośląskiego z roku 1921 i w obliczu wybuchających na tym terenie zrywów powstańczych (1919–1921). Oprócz obszernego wprowadzenia zawiera krytycznie opracowaną korespondencję Wysokich Komisarzy Kościelnych dla Górnego Śląska: abp. Achillesa Rattiego (1919–192) i mons. Giovanniego Battisty Ogno Serry z kard. Pietro Gasparrim, Sekretarzem Stanu Stolicy Apostolskiej. Korespondencja między Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej a mianowanymi przez papieża na Górnym Śląsku w latach 1920–1921 Wysokimi Komisarzami Kościelnymi miała charakter korespondencji służbowej. Raporty, depesze i szyfrogramy krążące między Rzymem a Opolem i Warszawą, choć nie kwalifikują się jako korespondencja dyplomatyczna, to jednak miały podobnie jak ona charakter poufny. Materiały pochodzą z dwóch archiwów. Pierwszym jest Apostolskie Archiwum Watykańskie (do 2019 roku Tajne Archiwum Watykańskie), w którym zostały zdeponowane zasoby Archiwum Nuncjatury Apostolskiej w Warszawie, a drugim – Archiwum Historyczne Sekretariatu Stanu Sekcji ds. Relacji z Państwami. Znaczna część dokumentów z warszawskiej nuncjatury zachowała się dzięki roztropności i zapobiegliwości księdza prałata Carlo Colliego, który podczas II wojny światowej był radcą nuncjatury w Berlinie, ale wcześniej tę samą funkcję pełnił w Warszawie i zdawał sobie sprawę z wartości zbiorów archiwum warszawskiej nuncjatury. Ów duchowny w pierwszych miesiącach wojny, w marcu 1940 roku, osobiście w walizkach wywiózł z Warszawy do nuncjatury berlińskiej wiele teczek dotyczących aktywności Achillesa Rattiego. Potem z Berlina zostały one przetransportowane do Archivio Segreto Vaticano i włączone do zbioru Archiwum Nuncjatury w Warszawie. Nadano im sygnatury od 190 do 207.