W roku jubileuszu (archi)diecezji katowickiej ukazała się związana z tą rocznicą książka ks. prof. Jerzego Myszora „Kościół na Górnym Śląsku. 100-lecie diecezji katowickiej 1925−2025”. To nie tylko publikacja rocznicowa, ale i zaproszenie do poznania bogatego dziedzictwa naszej historii.

Najnowsza książka ks. prof. Jerzego Myszora – historyka, profesora nauk humanistycznych, wieloletniego wykładowcy na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego – to czwarta edycja tego tytułu. Publikacja, zaktualizowana treściowo, została wydana w nowej szacie graficznej.

Punktem wyjścia jest omówienie okoliczności odłączenia części górnośląskiego Kościoła, który wchodził w skład diecezji wrocławskiej i krakowskiej. Jako istotne dla zrozumienia również współczesnych dziejów diecezji autor widzi trzy najważniejsze wydarzenia: podbicie Śląska przez Prusy w 1742 r., a co za tym idzie – „włączenie Kościoła wrocławskiego w orbitę wpływów państwa protestanckiego, które zasadniczo wpłynęły na ukształtowanie się relacji państwo–Kościół w XIX i na początku XX wieku” – jak wyjaśnia we wstępie do książki. Drugim ważnym wydarzeniem – na mocy bulli De salute animarum – było włączenie w 1821 r. w granice diecezji wrocławskiej dwóch polskich dekanatów – bytomskiego i pszczyńskiego – należących do diecezji krakowskiej.

„Trzecią istotną cezurą czasową były powstania i plebiscyt, w efekcie których ukształtowały się granice przyszłej diecezji. (Archi)diecezja katowicka niesie w sobie więc zarówno tradycję wrocławską (niemiecko-śląską), jak i krakowską (polską)” – przypomina dalej.

Mgnienie oka?

Jubileusz diecezji to okazja do diagnoz, podsumowań. Właśnie rodzajem takiego podsumowania jest niniejsza książka. „By zrozumieć teraźniejszość, trzeba wrócić do przeszłości. Takie podejście do historii społeczności i instytucji to nie tylko przejaw popularnego współcześnie badania tzw. korzeni. To także sięganie do skarbca doświadczeń minionych pokoleń duszpasterzy, działaczy społecznych, kulturalnych i oświatowych” – pisze ks. Myszor.

Trudno się z tym stwierdzeniem nie zgodzić, bowiem do wspomnianego skarbca doświadczeń autor sięga często – odwołując się do badań i poszukiwań historycznych oraz własnej wiedzy i doświadczenia. Sto lat w historii świata jest jak mgnienie oka, dla diecezji w tysiącletnich dziejach Kościoła w Polsce to wciąż niewiele, wystarczająco jednak, by katowicka stulatka nabrała licznych doświadczeń. „W ciągu tak krótkiego czasu przeszła liczne przekształcenia, począwszy od administracji apostolskiej w 1922 roku, diecezji erygowanej w 1925 roku, aż do archidiecezji w 1992 roku. Uległa kilkukrotnym przekształceniom terytorialnym, a przede wszystkim przeszła burzliwe przeobrażenia społeczne i polityczne” –przypomina historyk.

Wiedza i inspiracja

Ks. Myszor w swojej bogatej naukowej aktywności wiele miejsca poświęcił śląskiemu duchowieństwu – biskupom, kapłanom, szczególnie represjonowanym – a także historii duszpasterstwa parafialnego. Opracował również monografie kilku miejscowości, w tym rodzinnego Chełma Śląskiego; jest redaktorem leksykonów, słowników, dzienników.

Wydana właśnie publikacja została podzielona na dwie części. W pierwszej autor przedstawia rys historyczny (archi)diecezji katowickiej, sylwetki jej biskupów, opisuje duchowieństwo. Nie pomija tematów trudnych – rozpolitykowania kapłanów przed II wojną światową czy tzw. księży współpracowników w okresie komunizmu. W drugiej części przybliża dzieje duszpasterstwa. Porusza m.in. temat synodów, pielgrzymek stanowych, katechizacji, działalności misyjnej i dobroczynnej, ruchu rekolekcyjnego czy nowoczesnych mediów.

Książka inspiruje do rozważań nad losami Kościoła nie tylko w jego wymiarze lokalnym. Mogą do niej sięgnąć osoby zainteresowane historią diecezji czy regionu, ale i wszyscy, którzy chcą szerzej poznać procesy, jakie kształtowały i nadal kształtują wspólnotę Kościoła.